برای دانستن تاریخچه عطر، مهم است که به منشا تاریخی آن نگاه کنید. تا جایی که به اطلاعات ما از دنیا برمی‌گردد، عطر کم و بیش همیشه در اشکال مختلف و برای مصارف مختلف در طول تاریخ وجود داشته است. در این مطلب به بررسی تاریخ و گذشته تولید عطر و نقش مصریان، یونانیان و رومیان در ساخت عطر خواهیم پرداخت.
ظهور اولین عطرها در گذشته زمین
قبل از ورود و سفری به دوران باستان، اجازه دهید کمی به عقب برگردیم تا مروری بر تاریخچه عطر داشته باشیم. با کشف آتش، اولین انسان‌ها به جمع آوری گیاهان، چوب، گیاهان دارویی یا هر ماده دیگری برای سوزاندن علاقه‌مند شدند. آنها با انداختن این گیاهان به داخل شعله‌های آتش متوجه شدند که دود معطری در حال بیرون آمدن است و بوهای متمایزی بسته به مواد، در آتش تولید شده است.
این اولین خاستگاه عطر است که انسان همواره در معرض آن بوده است. ریشه لاتین per fumum نیز به معنای واقعی کلمه “با دود” خوانده می‌شود. 8500 سال قبل از میلاد مسیح نیز انسان‌های اولیه از گیاهان استفاده می‌کردند و قبل از رفتن به شکار به بدن خود می‌مالیدند تا شکار را به سمت خود جذب کنند که این را هم می‌توان از اولین عطرهای تاریخ دانست.
تاریخچه عطر در مصر؛ ساخت عطر مقدس
تاریخچه عطر با تجارت آن آغاز می‌شود که به لطف سومری‌ها، تمدنی واقع در بین‌النهرین متولد شد. سومری‌ها عطر را بین همه مردم به ویژه مصریان که آن را به طور گسترده مورد مصرف قرار میدادند توزیع کردند. خیلی سریع اسکندریه و تمام مصر باستان با ایجاد یک آیین از عطر، مکان قابل توجهی را برای عطرها ارائه کردند. اغلب این عطرها از روغن نباتی یا چربی حیوانی که گل به آن اضافه می‌شد، ساخته می‌شدند.
مرزنجوش یا زنبق و همچنین رزین‌هایی مانند سقز و بنزوئین در این زمان بسیار معروف بودند. این اولین عطرهای ساخته شده توسط کاهنان در معابد بود که در تاریخ ثبت شده است. تاریخچه عطر در مصر باستان اساساً عملکرد عرفانی داشت و برای برقراری ارتباط با خدایان استفاده می‌شد.
مخلوط‌های معطر در معابد سوزانده می‌شدند تا بخارهای تصفیه‌کننده تولید شود. در مراسم تشییع جنازه، اجساد را مومیایی می‌کردند تا به زندگی ابدی دسترسی داشته باشند و مجسمه‌های خدایان را با این ترکیبات معطر به احترام آنها می‌مالند. “Kyphi” اولین عطر جهان محسوب می‌شود که از این دوره تاریخی بروز کرده است. این مخلوط معطر ماهرانه مرکبی از ارس، عسل، انگور، شراب کهنه، مر و زعفران بوده که عمدتاً در هنگام بخورهای مخصوص خدایان تا به امروز استفاده می‌شود.
منشا عطر در مصر به کاربرد درمانی آن برمی‌گردد. برخی از آنها برای درمان سردرد یا درمان بیماری‌های زنان در نظر گرفته شده بود. عطرهای مصریان به این استفاده الهی و دارویی محدود نمی‌شوند. آنها از مصرف‌کنندگان لوازم آرایشی و عطری بودند که نتیجه آن استفاده از سرمه‌های موجود در قبرها برای مومیایی‌ها بوده است.
کلئوپاترا، آخرین ملکه مصر، قبل از معطر کردن خود با روغن بادام تلخ، دارچین و مر در حمام‌های معطر استراحت کرده است. اوج ظرافت در معطر کردن کلاه گیس‌های تشریفاتی با مخروط‌های معطر با جوهر بالزامیک است که برای آغشته کردن روسری‌ها استفاده شده است. این عطر مختص برترین افراد جامعه بوده است، مردم به روغن کرچک مخلوط با پونه کوهی یا نعناع هم راضی بوده‌اند.
تاریخ عطر در یونان؛ عطرهای جدید از سراسر جهان
قبل از هر چیز این کرتی‌ها و فنیقی‌ها بودند که از دانش مصریان از نظرعطر بهره بردند و آن را به یونانیان منتقل کردند. آنها با مراکز تجاری مختلف خود در خاورمیانه، مواد معطر جدیدی مانند زعفران را کشف کردند. بعدها به لطف فتوحات اسکندر مقدونی، رایحه‌هایی از هند به پالت بویایی آنها اضافه شد. چوب صندل، جوز هندی، نارد و بسیاری از مواد دیگر این انقلاب عطری جدید را ترویج دادند. درهمین دوره، موادی با منشاء حیوانی مانند مشک، سیوه یا عنبر نیز ظاهر شد.
با گذشت زمان یونانی‌ها به متخصصان واقعی تولید محصولات معطر تبدیل شدند. آنها تکنیک Enfleurage را اختراع کردند که امروزه هنوزهم برای ساخت اولین عطرهای مایع استفاده می‌شود. آنها اجازه می‌دهند گل‌ها در گلدان‌های برنزی پر از روغن که دائماً تجدید می‌کردند، خیس بخورند.
اما به مرور زمان در این دوره تاریخی عطر نیز به سمت استفاده‌های جدیدتر مانند مراقبت از بدن می‌رود. روغن‌های معطر نقش بسیار مهمی در زندگی یونانی‌ها دارد، به ویژه به دلیل خواص دارویی آنها و به دلیل اثرات تقویت‌کننده گوارشی یا ضدعفونی‌کننده‌شان بسیار مورد استقبال است. روغن قبل از مالش برای از بین بردن کثیفی روی بدن پوشانده می‌شود و سپس در حمام‌های عمومی با آب شستشو می‌شود.
تاریخچه عطر در روم؛ دوران فراوانی عطر
در روم باستان همه چیز معطر است. زنان و مردان نه تنها پوست و لباس خود را آغشته به عطر میکنند، بلکه حیوانات و غذا را نیز به عطر آغشته می‌کردند! عطر بیش از حد استفاده می‌شده و با تجمل و لذت افراد ثروتمند مترادف بوده است. در تاریخ عطر ثبت شده است که ضیافت‌های مجلل از اسانس‌های بسیار کمیاب استفاده شده است. مارچوبه را در روغن‌های معطر خیس کرده و در ظروف چوبی معطر نگه‌داری می‌کردند. میهمانان با آب معطر اسپری شده و شرابی با طعم گل رز می‌نوشند. رها شدن کبوترهایی که پرهایشان آغشته به عطر بوده است یکی از کارهایی است که رومیان برای پر کردن فضا از رایحه عطر انجام میدادند.
در نزدیکی یکی از خیابان‌های اصلی رم، منطقه‌ای از عطار فروشی‌ها به نام “unguentarii” ساخته شده که به نشانه جمع شدن عطارهای این امپراطوری در کنار هم و فعالیت بسیار زیاد آنها در کنار هم است و همواره رمی‌ها در جستجوی مد روز به این مغازه‌های معطر سرازیر شده‌اند.
در گذشته عطرسازان به لطف این فعالیت پر رونق همواره، ثروت جدیدی در این منطقه ساخته‌اند. عطرهای رمی به لطف رایحه‌های مورد استفاده بسیار غلیظ و قدرتمند هستند و امروزه تشخیص مواد مورد استفاده آنها بسیار دشوار است زیرا قبل از ساخت برای مدت طولانی کوبیده یا آسیاب می‌شوند.
در طول تاریخ رمی‌ها خود را با این عطرها آغشته کرده و حتی توسط ماساژورهای حاضر در حمام‌ها در این عطرها قرار می‌گرفتند. اما این دیوانگی معطر برای اشراف رومی و به طور کلی‌تر برای امپراتوری هزینه زیادی داشته است. رم در سال 476 فروپاشید، اما این عطرها همچنان قرن‌های بعد با نت‌های خود تولید شده است.
قرون وسطی؛ کاهش استفاده از عطر در تاریخ
به لطف تجارت مواد خام از مشرق زمین، به ویژه ادویه جات، عطر و ادکلن در دوران قرون وسطی توسعه یافت. کیمیاگران در این دوره پیشرفت میکنند، الکل اتیلیک کشف می‌شود و ثروتمندان پوماندر، توپ‌های پر از کهربا، مشک یا گیاهان استفاده میکنند. در سال 1370 ملکه مجارستان، اولین عطر الکلی عالی بر پایه رزماری را تولید کرد که عطر مخصوص او بود.
در قرون وسطی، عطر کمیاب شد. در این دوران عطر وجود دارد اما استفاده از آن محدود است و ترکیب آن به گیاهان معطر کاهش می‌یابد. به لطف کشفیات سرزمین‌های جدید، ادویه‌ها در عطرها و همچنین در آشپزی ظاهر می‌شوند. استفاده از تقطیر نقطه عطفی در تاریخ عطر در این دوران است.
عطر در دوره رنسانس؛ آغاز دوره تولید حرفه‌ای عطر و ادکلن در جهان
دریانوردان بزرگ محصولات معطر جدیدی را از آمریکا و هند وارد کردند. شیمی جایگزین کیمیا شده و کیفیت اسانس‌ها را بهبود می‌بخشد. ملکه‌ها و شاهزاده‌هایشان علاقه زیادی به عطر دارند که به لطف کاترین دو مدیچی در فرانسه استفاده از عطر رواج پیدا می‌کند. در عصر هنر و دانش پژوهی، اولین عطرسازان حرفه‌ای جهان در مراکز عطرسازی از ایتالیا به مون‌پلیه و سپس به گراس نقل مکان کردند.
رنسانس یک دوره کلیدی برای تاریخچه عطر به حساب می‌آید زیرا ورود نت‌های معطری مانند عنبر، یاس، وانیل، کاکائو، فلفل یا مشک را نشان می‌دهد. در این دوران مردم و به ویژه افراد ثروتمند عطرهای قوی را دوست دارند که رتبه اجتماعی آنها را مشخص می‌کند، همچنین هر چه به عصر روشنگری نزدیک‌تر می‌شوید، رایحه‌ها لطیف‌تر می‌شوند.
عطرسازان به بازار می‌آیند و خلاقیت‌های خود را ارائه می‌دهند، در کنار این عطرهای سفارشی را نیز برای افراد خاص تولید میکنند. در فرانسه یک منطقه از نظر عطر برجسته شده که نام آن منطقه پروونس است و گراس حتی به پایتخت عطر تبدیل می‌شود. رایحه‌های گل در بین خانم‌ها بسیار محبوب هستند و اولین ادکلن با این بو در این دوران به بازار عرضه شده است.
قرن ۱۸؛ استفاده همه جانبه از عطر در فرانسه
بیایید سفر خود را در طول قرن‌ها ادامه دهیم و در قرن هجدهم توقف کنیم. پادشاه خورشید در آنجا علاقه واقعی به بسیاری از هنرها و به ویژه عطرسازی داشت. این عطر با نام مستعار “Doux Fleurant” مد را به دنیای عطرهای مجلل وارد کرده و همه جا آن را به مردم تحمیل می‌کند. حتی می‌گویند آب فواره‌های ورسای را معطر کنند که اتفاق عجیبی در تاریخ است!
در آن زمان این پادشاه بود که آداب و رسوم را به جامعه فرانسه دیکته می‌کرد و کشورهای خارجی به دقت از مدهای فرانسوی پیروی می‌کردند. بنابراین عطر در چشم تمام کشورهای اروپایی یک امر ضروری شد و مصرف آن منفجر شد.
در مواجهه با این نیازهای فزاینده، فرانسه شروع به تولید اسانس مورد نیاز برای تولید عطر کرد. منطقه گراس که دارای آب و هوای ایده آل برای تولید محصولات گلی، به ویژه گل رز و یاس است خواستگاه این اسانس‌ها شد.
این منطقه در ابتدا در تولید چرم و به ویژه دستکش تخصص داشت. دباغی چرم بوی بسیار بدی دارد و یک ابر تهوع‌آور دائماً در اطراف گراس شناور است. سپس دستکش‌سازان تصمیم گرفتند از اشتیاق به عطر و آب و هوای خارق‌العاده استفاده کنند و در نتیجه آن دستکش‌سازان عطرساز می‌شوند. آنها شروع به معطر کردن دستکش‌ها میکنند تا بوی بد را استتار کنند.
قرن ۱۹؛ ظهور عطرهای جدید
ما سفر خود را از با تاریخچه عطر در قرن 19 ادامه می‌دهیم. در آن زمان، عطر در ابتدا مورد حمله مردم قرار می‌گیرد زیرا بیش از حد با تصویر پادشاهان مرتبط بوده است. اما ناپلئون و ژوزفین به سرعت این روند را معکوس کردند. در این دوره تاریخی از عطر و ادکلن ناپلئون و ژوزفین عاشق عطر هستند. آنها به عطرهای عجیب و غریب علاقه دارند و همواره بهترین ادکلن‌ها را تهیه میکنند و با ظهور مقوله رمانتیسم، عطرها سبک‌تر می‌شوند.
در قرن نوزدهم، صنعتی شدن گسترده عطر سازی و آغاز شیمی آلی را شاهد هستیم. وانیلین، کومارین، آلدئیدها مواردی هستند که برای عطر در آزمایشگاه‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرند که انقلابی در صنعت عطر ایجاد کرده و پالت عطرساز را با احساسات جدید غنی میکنند. با استفاده از محصولات مصنوعی، اولین برندهای اصلی “مدرن” ظاهر شدند. این رونق همچنین به دلیل کارخانه‌های تولید شیشه بزرگ است که بطری‌های شیشه ای را به صورت انبوه تولید کرده و منجر به توسعه عطرهای معروفی مانند Guerlain، Houbigant و Piver شده است.
قرن نوزدهم نقطه عطف بزرگی در تاریخ عطر بود زیرا تکنیک‌های جدید استخراج و ساخت اجرا می‌شود. عطاری‌ها زیاد می‌شوند و مردم نیاز واقعی به عطر پیدا میکنند، در عین حال شاهد ظهور طیف‌های مختلفی از عطرها هستیم. برخی در مقیاس بزرگ تولید می‌شوند و قیمت‌های مقرون به صرفه‌ای را دارند، برخی دیگر محصولات لوکس هستند که مخصوص افراد خاص جامعه است. عطرسازی به طور فزاینده‌ای یک هنر در نظر گرفته می‌شود و عطر، جایگاه ویژه‌ای در زندگی روزمره دارد.
قرن ۲۰؛ دوران پیشرفت عطرهای امروزی
در این دوران عطر به یک امر ضروری تبدیل شده است. مردان و زنان بیشتر و بیشتر عطر می‌زنند و هر فردی عطر مورد علاقه خود را دارد. قرن بیستم شاهد تولد خالقان بزرگ و همچنین عطرهای نمادین بود. Chanel در سال 1921، Chanel N°5 معروف خود را ساخت. اندکی بعد گرلین و شالیمار آن اثر خود را نشان دادند. جنگ جهانی دوم سرعت تولید عطر در این دوران را کاهش داد، اما به محض پایان جنگ، عطرهای جدیدی ساخته و عرضه شد و بعضی از این عطرها از جمله میس دیور، L’Air du Temps اثر نینا ریچی و … هنوز هم وجود دارند.
در قرن بیستم بود که عطرسازی چهره‌ای را به خود گرفت که امروزه می‌شناسیم. قرنی بود که تولد و شکوفایی نام‌های بزرگ در عطرسازی را شاهد بودیم که باعث شهرت بیشتر فرانسه از نظر تولید عطر و ادکلن شد و فرانسه را به مهد تولید عطر در دنیا تبدیل کرد.
قرن ۲۱؛ تاریخ معاصر عطر و ادکلن
صنعتی شدن عطرسازی ادامه دارد و به نوعی تجمل روزانه تبدیل می‌شود. در این دوران استاندارد بودن عطرها به طور فزاینده‌ای احساس می‌شود و اکنون یافتن عطرهای منحصر به فرد با قیمت معقول کمی دشوار است.
یک عطر سفارشی برای اکثر بودجه‌ها دور از دسترس است. همه ما در حال نوشتن تاریخ معاصر عطر هستیم و باید گفت امروزه بازگشت به طبیعت و گرایش‌هایی مانند “مراقبت از خود” افراد را به کشف مجدد و گوش دادن به صدای بدن و احساسات آن سوق می‌دهد. در این حرکت بنیادی است که عطرسازی‌های جدید با رویکرد جدید در حال تولید هستند.
نتیجه گیری:
در این مقاله هدف حیات پرفیوم این بود تا شما عزیزان با تاریخچه عطر و چگونه به وجود آمدن آن آشنا شوید. همانطور که در این مطلب خواندید عطر از همان ابتدا تا به حال از ترکیبات یکسانی تشکیل شده است. نکته‌ی جالبی که در این مطلب می‌شود به آن اشاره کرد این است که از زمان انسان‌های اولیه تا به الان همه انسان‌ها به طریقی از عطر استفاده می کردند.
