اسلام استفاده آزادانه از عطرها را مجاز دانسته است. در واقع طبق روایات، حضرت محمد از آن بسیار استفاده کرده است. در تاریخچه عطر در اسلام ذکر شده است که او از عطر زدن و انجام بخور بر اساس رزین های معطر لذت می برد.
حضرت محمد یک بار گفت: “زنان، کودکان و عطارها کسانی هستند که من در دنیا دوستشان دارم.” بدین ترتیب این عبارت عطر را به یکی از مقدس‌ترین محصولات برای تکمیل ایمان مسلمانان تبدیل کرد. به همین ترتیب در ارتباط با دانش علمی‌بسیاری از اعراب در این دوران، عطرسازی به یک هنر پیشرفته تبدیل شد.
بنابراین خواهیم دید که عطرها چه جایگاهی در اعمال مذهبی مسلمانان داشتند، سپس در زمینه زندگی روزمره آنها از عطرها و گاها استفاده ناپسند و تجملاتی از عطرها که توسط منابع متنی و هم توسط باستان شناسان مستند شده است صحبت خواهیم کرد.
تاریخچه عربستان در عطر سازی
اگر عطر یک عنصر بسیار مهم در کشورهای شرقی بوده، اول از همه به این دلیل است که در زمین‌های مساعد برای کشت گیاهان واقع شده است. در نتیجه عربستان سرزمین گیاهان دارویی است و علاوه بر این، پروپرتیوس شاعر لاتینی از «عرب هزار عطر» در شعرهای خود صحبت کرده است. به همین ترتیب شاعران حافظ و سعدی در آفریده‌های خود گل رز را به عنوان گلی که بوی مشک در جهان عرب رایج‌تر است، تداعی می‌کنند.
عطر اعراب در قرون وسطی
به همین ترتیب اعراب در زمان قرون وسطی دارای فرهنگ علمی بزرگی در عطرها بودند. از این رو گیاهان به طور گسترده‌ای برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اگر اعراب مبدأ ایجاد تقطیر نباشند، این روش را به میزان قابل توجهی بهبود بخشیده و آن را در اروپا منتشر کردند. از این رو گیاهان به طور گسترده‌ای برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
این جذابیت برای عطرها در اسلام از سنت شعری پیش از اسلام به ارث رسیده است. این مضمون در شعر عربی و فارسی در قرون وسطی نیز بسیار وجود دارد. این عطرها با زنی مرتبط است که شاعر تصویر آرمانی او را به تصویر می کشد و زنان طبقات بالای جامعه را توصیف می کند.
استفاده از بخور به طور کلی، در جهان اسلام قرون وسطی، به یک شی بسیار خاص شبیه به دستگاه بخور امروزی مرتبط بوده است. از این اشیاء برای خوشبو کردن خانه و در هنگام پذیرایی استفاده شده است. کشف آنها در زمینه باستان شناسی گواهی می دهد که این اشیاء در همه اقشار جامعه مورد استفاده قرار می گرفته است. دستگاه های بخور گذشتگان، بسته به ماده‌هایی مانند آلیاژ فلز، کلریت یا سرامیک که در آن ساخته شده‌اند، نشانگر زمینه اجتماعی افراد بوده است. دستگاه های بخور آلیاژی، معمولاً برنزی یا مسی، گران قیمت بودند و گواهی بر ثروت صاحبانشان بود. در نهایت دستگاه های بخور سرامیکی رایج ترین و آسان ترین برای تهیه بودند که افراد پایین‌دست‌تر استفاده می‌کردند.
عطر در جامعه اسلام و استفاده تجملاتی برخی شاهان
جامعه عالی مسلمانان از عطرهای مجلل برای پذیرایی استفاده می‌کردند؛ این کار را با عبور دادن یک بخور از میان مخاطبان انجام می‌دانند تا همه نفس بکشند و خود را با بخورها معطر کنند. در تاریخچه عطر در اسلام آمده است که یکی از شاهان گذشته مسلمان هر سه شنبه ریاست یک کنفرانس فقهی را بر عهده داشت که فقها و علمای دیگر در آن شرکت می کردند. در پایان غذا، عودسوزها (معمیر) را می آوردند تا عطرها را استشمام کنند و خود را خوشبو کنند. در عروسی که همین شاه در سال ۲۱۰/۸۲۵ مقدار زیادی عنبر و چوب آگالوشی هند مصرف شده است.
معنای مقدس عطر برای اعراب
عطر جزء رکن‌های اصلی دین است و قرآن بارها از آن صحبت کرده است. بنابراین بهشت مسلمانان آغشته به بسیاری از بوهای شیرین خواهد بود. مانند بسیاری از تمدن‌ها، از گذشته تا به امروز مناسک اسلامی مانند حج با عطر همراه است.
همچنین به مردان توصیه می‌شد که به طور مرتب به حمام عمومی بروند تا خود را پاک کنند، در حالی که زنان مسلمان حاضر در کاخ‌های پادشاهان مسلمان بیشتر وقت خود را به نمایش زیبایی طبیعی خود اختصاص می‌دادند. فرهنگ اسلامی و مردم عرب به ویژه در توسعه عطرسازی نقش اساسی داشتند. آنها می‌دانستند که چگونه سنت‌های مقدس خود و استفاده از عطر را در مراسم خود حفظ کنند.
جایگاه امروزی عطر برای مسلمانان
همچنین اگر امروزه کشورهای مسلمان به رایحه‌های فراوان و فضای مملو از ادویه‌ها و گل‌ها شناخته می‌شوند، این چیز جدیدی نیست و به تاریخچه عطر در این کشورها باز می‌گردد. علاوه بر این قرن‌هاست که از گلاب برای خوشبو کردن اتاق خانه‌های مسلمانان استفاده می‌شود و به طور مشابه اغلب در غذاهای خاصی مانند شیرینی‌ها یافت می‌شود. در فرهنگ عرب قهوه به طور متداول با عنبر مخلوط می‌شود و دیواره فنجان‌هایی که برای نوشیدن استفاده می‌شود آغشته به رزین‌های معطر است.
در پایان توجه داشته باشید که امروزه نیز مسلمانان مجاز به استفاده از عطر در ماه رمضان بدون باطل کردن روزه هستند. فتوا به طور خاص تصریح می‌کند: به طور کلی بوهایی که از عطرها منتشر می‌شود نه روزه واجب ماه مبارک رمضان را باطل و نه روزه واجب و نافله دیگری را باطل می‌کند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله حیات پرفیوم سعی داشته تا شما عزیزان را با جهان اسلام قرون وسطی آشنا کند تا به این عمر پی ببرید کهه عطر با ایمان و عمل مذهبی و همچنین لذت و ثروت همراه است. استفاده از عطر باعث می شود که فرد با استفاده همزمان از مواد گران قیمت و عجیب و غریب و اشیای قیمتی، موقعیت اجتماعی بالای خود را نشان دهد. با این حال استفاده از عطر، به ویژه با استفاده از بخور، یک عمل رایج در همه اقشار اجتماعی است که مطالعه ترکیبی متون و اسناد باستان شناسی این تنوع را نشان می دهد.
