اولین عطرساز تاریخ یا اولین شیمیدانی که اسمش در اسناد ثبت شده زنی به نام تاپوتی بود. راجع به او در کتیبه‌ی میخی مربوط به 1200 سال قبل از میلاد مسیح در سرزمین بابل در بین النهرین صحبت شده بود. او در مذهب و حکومت بین النهرین فرد مهمی محسوب می‌شد. همچنین او به عنوان متصدی کاخ سلطنتی بین النهرین هم فعالیت می‌کرد.
تاپوتی روی روش‌های تهیه اسانس‌های معطر هم کار می‌کرد و تلاش‌های وی الهام بخش دیگران بودند تا آن‌ها نیز در آینده در همین راه گام بردارند. او شخصی بود که برای اولین بار از حلال‌ها برای تولید عطر استفاده کرد. لوازمی که او با آن‌ها مایعات را تقطیر و فیلتر می‌کرد، نمونه‌های اولیه‌ای از تجهیزات مدرن عطرسازی محسوب می‌شوند.
باید به این نکته‌ی مهم اشاره کرد که طبق اسناد، زنان دیگری به جز تاپوتی که اولین عطرساز تاریخ بوده نیز در زمینه علم شیمی فعالیت می‌کردند. دلیل احتمالی‌اش این بود که زنان در اولین سال‌های ظهور تمدن بین النهرین به استفاده از مواد طبیعی و آزمایش روی ترکیبات مختلف از این مواد علاقه داشتند.
تاریخچه صنعت عطر
تاریخچه صنعت عطر، طولانی و گسترده بوده و دلیل آن این است که افزایش محبوبیت آن در بخش‌های مختلف جهان به آهستگی صورت گرفته است. در تمدن‌های قدیمی، عطرها روش ایده آلی برای خوشبو بودن محسوب می‌شدند. افراد با استفاده از عطرها در مراسم عمومی رایحه‌ی خوشایندی را در محیط اطراف منتشر می‌کردند.
علاوه بر این، عطرها در داخل معابد به منزله ابزاری برای ادای احترام به خدایان محسوب می‌شدند. رایحه‌های طبیعی بکار رفته در عطرها، آن‌ها را به یکی ابزارهای مهم پزشکی- درمانی تبدیل کرده بودند. با وجود اینکه یونانیان و رومیان محبوبیت عطرها را به اوج رساندند، اما این ایرانیان و اروپاییان بودند که با توجه به امکانات موجود، هنر عطرسازی را به مرور زمان تکمیل کردند.
بی شک عطرسازی مدرن یک پدیده‌ی اجتماعی شگفت انگیز است. کشورهای مختلف از اقصی نقاط جهان، هر کدام در دوره‌ی خاصی از تاریخ به پیشرفت و ارتقای صنعت عطر کمک کرده‌اند.
عطرها در گذشته چگونه ساخته می‌شدند؟
نخستین عطرها با استفاده از مواد طبیعی همچون پوست درخت، چوب، برگ‌ها، ریشه‌ها، گل‌ها و دانه‌ها تولید می‌شدند. طراحان عطر سعی می‌کردند با استفاده از مواد معطر طبیعی در دسترس، ترکیبات منحصر به فردی را ایجاد و از آن‌ها برای اهداف مختلف استفاده کنند. بخور (عود) از ترکیب مر و کندر تولید می‌شد. از سوی دیگر، گیاهانی همچون رز و نعناع باید با روغن‌ها ترکیب می‌شدند. در گذشته، گل‌ها به خاطر رایحه‌ی شیرین و متمایزشان نقش مهمی در تولید عطرهای اولیه داشتند. با توسعه‌ی مسیرهای تجاری، دسترسی به مواد خام قابل استفاده در عطرسازی گسترش یافت.
بدین ترتیب عطرهایی با رایحه‌های دلنشین ادویه‌ای و گیاهی معرفی شدند. گونه‌های مختلف از گل‌هایی همچون سوسن، رز، یاس، اسطوخودوس، بنفشه، یاس ارغوانی و نیلوفر آبی به عنوان رایحه‌های محبوب در تولید عطرها به کار می‌رفتند. در گذشته عطرهای تک رایحه‌ای رواج داشتند.دلیلش این بود که آن‌ها بدون هیچگونه دردسری، اهداف اصلی و مدنظر را برآورده می‌کردند. عطرهای پیچیده‌تر صرفاً بعد از صنعتی شدن عطرسازی و شروع به کار عطرسازان حرفه‌ای وارد بازار شدند. به دلیل اینکه در گذشته عطرها فقط در دسترس طبقات اشرافی و برتر جامعه قرار داشتند، قیمت تعیین شده برای آن‌ها بسیار بالا بود. قیمت هر عطر با توجه به کمیاب بودن مواد اولیه و شیشه‌ی طراحی شده تعیین می‌شد.
معرفی ادو تویلت و ادکلن
ادو تویلت و ادکلن دو نوع غلظتی از عطر هستند که امروزه با آن‌ها آشنا هستیم. این در حالیست که پیدایش آن‌ها به دوره زمانی بین قرن‌های چهاردهم و هجدهم بر می‌گردد.
الیزابت ملکه مجارستان، در سال 1370 دستور ساخت یک عطر ملایم را صادر کرد. این عطر از ترکیب چندین روغن معطر ساخته شده بود و اکنون به عنوان نخستین ادو تویلت جهان از آن یاد می‌شود. این ادو تویلت با سرعت زیادی از روی پوست محو می‌شد و اسم “هانگری واتر” برایش انتخاب شده بود.
در سال 1709، یک عطار ایتالیایی به نام جیوانی ماریا فارینا، در مدت اقامتش در شهر کُلن آلمان، اولین ادکلن جهان با رایحه‌ی غالب مرکباتی را طراحی کرد. او دلتنگ ایتالیا بود، به همین جهت می‌خواست هویت ایتالیایی را در یک عطر خلاصه کند. او نخستین ادکلن تاریخ را ساخت، که در سال‌های بعدی به شدت در نزد خانواده‌های اشرافی محبوبیت پیدا کرد.
ادکلن ساخته شده رایحه‌ی گُلی و نشاط انگیزی داشت و یک نسل کامل از عطاران با الهام گرفتن از این ادکلن، نسخه‌های مشابه و اختصاصی خود را طراحی کردند.
کشور فرانسه، به عنوان مرکز تولید عطر و لوازم آرایشی اروپا، از قرن چهاردهم به بعد کار پرورش گُل را آغاز کرد. از گل‌ها به عنوان مواد اولیه تولید عطر استفاده می‌شد. شهر گراس به طور مشخص به عنوان پایتخت عطر جهان شهرتی برای خود دست و پا کرد. هنوز هم برخی از قدیمی‌ترین شرکت‌های عطرسازی جهان از جمله عطر گالیمارد و عطر مولینارد در این شهر مستقر هستند.
فرهنگ‌های اسلامی چه تاثیری در پیشرفت عطرسازی داشتند؟
فرهنگ‌های اسلامی، بنا به همان دلایلی که رومیان و یونانیان از عطر استفاده می‌کردند، به استفاده از عطرها علاقه‌مند شدند. با توجه به تاریخچه عطر در اسلام و با نوآوری‌هایی که این افراد نشان دادند، گامی در جهت پیشرفت صنعت عطرسازی برداشتند.
آن‌ها با اتکا به تکنیک عصاره گیری گازی، روش‌های موثری را برای تهیه اسانس‌های معطر معرفی کردند. صنعت عطرسازی غربی نیز در سال‌های بعدی از همین روش‌ها، فرایندهای عطرسازی مدنظر خود را طراحی کردند.
فرهنگ خاورمیانه‌ای و دایره‌ی نفوذ آن باعث محبوبیت پیدا کردن رایحه‌هایی همچون ادویه‌ها، گیاهان معطر، صمغ‌ها، چوب‌های خوشبو، امبرگیس، مشک و رز شده بود. کتاب شیمی عطر و عصاره گیری توسط یک فیلسوف عربی به اسم الکندی تألیف شده بود. این کتاب به معرفی تکنیک‌های متعدد تهیه آب‌های معطر، روغن‌های معطر و داروها اختصاص یافته بود. علاوه بر این، جزئیات بیش از صد روش تهیه عطر در این کتاب به بحث گذاشته شده بودند. ابن سینا هم یکی دیگر از افرادی بود که روش ویژه‌ای را برای عصاره گیری از گل‌ها و تهیه اسانس‌های معطر پیشنهاد کرده بود.
نتیجه گیری
تاریخچه عطر یکی از گسترده‌ترین رویدادهای تاریخ است. از همان ابتدا شیمیدان‌ها توانسه‌اند در این صنعت حرفی برای گفتن داشته باشند. رفته رفته بعد از اولین سازنده عطر یعنی خانم تاپوتی طراحان و سازندگان زیادی علم عطرسازی را کامل کردند. حیات پرفیوم در این مقاله سعی داشته است اولین عطرساز دنیا را به شما معرفی کند تا بیشتر دنیای روایح را بشناسید.
